مقام معظم رهبری، پیشتر با استناد به این جملۀ زیارت اربعین (بَذَلَ مُهجَتَهُ فیکَ لِیَستَنقِذَ عِبادَکَ مِنَ الجَهالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلالَةِ؛ حسین(ع) خون قلبش را در راه تو بخشید تا بندگانت را از نادانى و سرگردانى گمراهى، نجات دهد) از جوانان و دانشجویان، خواست به مسئله تبیین اهمیت بدهند و فرمود:
شما جوانان عزیز و دانشجویان عزیز که به معنای واقعی کلمه میوۀ دل ملت و امید آیندۀ این کشورید، به مسئله تبیین» اهمّیّت بدهید. خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود. در قبال این حرکت گمراهکنندهای که از صد طرف به سمت ملت ایران سرازیر است (5 مهر 1400).
ایشان در دیدار با مردم قم، ضمن تأکید بر این موضوع، آن را روشنتر بیان کرد:
دشمن در رأس نقشههایش تبلیغات است؛ به قول خودشان پروپاگاندا است. علاجِ پروپاگاندا تبیین» است، تبیینِ حقیقت از زبانهای مختلف، از حنجرههای مختلف، با تعبیرات مختلف، با ابتکارات مختلف؛ تبیین. وسوسهای را که روی آن جوان یا نوجوان اثر میگذارد، چه میتواند برطرف کند؟ باتوم که نمیتواند برطرف کند،؛ آن وسوسه را تبیین» میتواند برطرف کند. جهاد تبیین را جدّی باید گرفت. همه، در حوزه، در دانشگاه، در صداوسیما بالخصوص، در مطبوعات، در هر جایی که شما ایستادهاید و یک شعاع پیرامونیای دارید و میتوانید روی آن اثر بگذارید، باید تبیین انجام بگیرد؛ تبیین درست، تبیین صحیح (19 دی 1401).
چند گفتنی
1. تبیین یعنی روشنگری.
2. تبیین درست یعنی تبیینی که به درستی انجام شود؛ یعنی به خوبی شبهه را بزداید؛ پرسش را پاسخ دهد و آن تصویر واژگون و نادرست را درست کند.
3. تبیین درست، نیازمندیهایی دارد؛ یکی از مهمترین آنها تبیّن به معنای تحقیق، بررسی و پژوهش (فَتَبَیَّنوا؛ حجرات:6) است. برای تبیین درست، نخست باید از راه پژوهش و بررسیهای عالمانه، تصویری درست، استوار و قابل دفاع و ارائه، برای خود تبیینکننده پدید آید. سپس او خواهد توانست دست به تبیین درست بزند؛ تا آن نباشد این نشدنی است.
تبیینِ بیتبیّن، توهّمی بیش نیست؛ آب در آسیاب دشمن است. برای همین به ما فرمودهاند تا خوب ندانستهاید لب به گفتن باز نکنید: أَنْ لَا یَقُولُوا حَتَّى یَعْلَمُوا (کافی، ج1، ص43).
4. مصداق تبیین نادرست را میتوان در سخنان عمارپندارها و نیز نومنبریها به روشنی دید. عیبِ بزرگِ تبیینِ نادرست این است که کار را بدتر میکند و شنونده را در پندار نادرستش، استوارتر میسازد. پیامبر(ص) فرمود:
مَنْ عَمِلَ عَلَى غَیْرِ عِلْمٍ کَانَ مَا یُفْسِدُ أَکْثَرَ مِمَّا یُصْلِحُ (کافی، ج1، ص44)
کسی که کاری را بیدانش انجام دهد؛ خرابکاریاش بیش از سازندگیاش خواهد بود.